معادن ایران درخطر ریزش + ویدیو
توسط
معادن ایران درخطر ریزش
هنوز چند روزی از وقوع حادثه گازگرفتگی و مصدومیت ۲۰ کارگر معدن در گیلان غرب نمی‌گذارد که بار دیگر موضوع ایمنی در معادن ایران به بحثی جدی بدل شده است؛ اتفاقی که در بعد از حادثه ریزش معدن یورت و جان باختن بیش از ۳۰ نفر به سؤالی اساسی در حوزه معدنکاری کشور تبدیل شد ولی خیلی زود هم به فراموشی سپرده شد.
بررسی تاریخی معدن کاري نشان میدهد که این شغل بسیار پرمخاطره بوده و آثار سوئی بر سلامت انسان و محیط‌زیست دارد. حساسیت نهادهاي مدنی و الزام دولت‌ها به نظارت و قانون‌گذاری نیز حاکی از سطح بالاي آسیب فعالیت‌های معدنی بر سلامت معدن کاران است. مواردي چون «خطرات مکانیکی، شیمیایی و بیولوژیك»، «خطرات ناشی از منابع انرژي»، «فشار فیزیکی بر کارکنان»، «مخاطرات ناشی از سقوط از ارتفاع » و «مخاطرات روانی » تهدیدهاي عمده در فعالیت‌های معدنی هستند.
معادن ایران درخطر ریزش
با توجه به تصویب قوانین متعدد و نظارت‌های فراگیر در دنیا، حوادث معدنی باگذشت زمان تا حد زیادي کاهش پیداکرده‌اند و امروزه شرکت‌های معدنی پیشرو در دنیا در تلاش هستند تا میزان این حوادث را به‌شدت کاهش دهند و حتی به «صفر » برسانند. بنگاه‌های صنعتی و معدنی براي دستیابی به این هدف، استفاده از ظرفیت فناوری‌های نوین را در دستور کار خود قرار داده‌اند تا به نتایجی فراتر از بهبود در تجهیزات، دستگاه‌های مدیریت ایمنی، اصلاح فرهنگ و رفتار و تمرکز بر قوانین دست یابند. استفاده از فناوری‌های نوین منجر به کاهش جدي مخاطرات و ارتقاي ایمنی در معادن خواهد شد. هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و پهپادها می‌توانند با جمع‌آوری اطلاعات و پردازش هوشمند آن‌ها در هشدار دهی خطرات به کارکنان و انجام اقدامات پیشگیرانه تأثیرگذار باشند.
همچنین فناوری‌هایی چون رباتیك و وسایل نقلیه خودتان می‌توانند جایگزین انسان در مناطق پرخطر شده و صدمات و تلفات انسانی احتمالی را کاهش دهند. فناوري زنجیره بلوکی، پهپادها و اینترنت اشیا نیز می‌توانند از معدنکاري در محیط‌های ناایمن یا معدنکاري به‌صرف استخراج دارایی (فلزات و سنگ‌های گران‌بها) جلوگیري کنند.
بر اساس مطالعات میدانی انجام‌شده در سال ۱۳۹۸، تنها در معادن زغالسنگ ایران در اثر حوادث ناشی از معدنکاري مانند سقوط، گازگرفتگی، انفجار، ریزش آوار، برق‌گرفتگی و ضربه، ۲۰نفر جان خود را ازدست‌داده و ۱۰نفر مصدوم شده‌اند. این در حالی است که آمار دقیقی از حوادث رخ‌داده در سایر معادن منتشرنشده است و مطالعات انجام‌شده نشان میدهد که اطلاعات جامع، تفکیک‌شده و بررسی‌های دقیق و ریشه‌ای از ابعاد حوادث معدنی در ایران در دسترس نیست.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با بررسی موضوع ایمنی در معادن کشور نوشته است:« به‌عنوان اولین اقدام، مطالعه جامعی براي شناسایی موشکافانه و دقیق حوادث معدنی در ۱۰سال اخیر انجام شود و منشأ، علل، پراکندگی، آثار و تبعات این حوادث بررسی و تحلیل شود. این مطالعه میتواند با محوریت سازمان نظام‌مهندسی معدن و همکاري وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام شود. نتیجه این مطالعه تصویري روشن از حوادث معدنی به دست میدهد و نقش دستگاه‌های اجرایی و نظارتی، نهادها، سازمان‌ها و بنگاه‌های اقتصادي را در وقوع این حوادث مشخص می‌کند. همچنین ایجاد سامانه‌ای براي ثبت تفصیلی، بهروز و نظام‌مند حوادث احتمالی معدنی با همکاري دستگاه‌های دولتی، سازمان نظام‌مهندسی معدن،تشکل‌ها و انجمن‌های تخصصی ضروري است.»
اولین اقدام، مطالعه جامعی براي شناسایی موشکافانه و دقیق حوادث معدنی
در ادامه این گزارش نوشته‌شده:« اقدام دوم، ایجاد بسترهاي فناورانه به منظور شفافیت اطلاعات،کاهش سریع مخاطرات معدنی و رفع عقب ماندگی ها دراین حوزه است که می تواند شامل «توجه به برنامه هاي آموزشی و ترویجی در حوزه فناوري هاي نوین» ،«حمایت از استارت آپ ها و شرکت هاي فناور براي ورود به حوزه ایمنی معادن»، «حمایت هاي مالی و کمك به پایلوت فناوري هاي نوین در حوزه هاي کاربردي ایمنی معادن»، «رصد مستمر و دورهاي ابتکارات کشورها، شرکت هاي معدنی تراز جهانی و تحولات فناورانه و نوآورانه در حوزه ایمنی صنعتی» و « نیازسنجی دورهاي از معدن کاران در حوزه ایمنی به منظور برآورد مسائل کلان و اولویت دار ملی» باشد که به صورت مشترك توسط سازمان نظام مهندسی معدن، ایمیدرو و بنگاه هاي معدن و صنایع معدنی عملیاتی شود.»
از منظر آمارهاي ایمنی معادن، پیمایشهاي دورهاي مرکز آمار از معادن در حال بهرهبرداري کشور نشان میدهد که سطح ایمنی و بهداشت در صنعت معدنکاريایران با نقطه مطلوب بسیار فاصله دارد. بهعنواننمونه ارزیابیها نشان میدهد کهازمجموع۴/۹۱۳معدندرحالبهرهبرداري کشور در سال ۱۳۹۵،تنها ۶۰۸معدن (معادل۴/۱۲درصدازکلمعادن)دارايواحد«بهداشت، ایمنی و محیط زیست»بودهاند
۷۶۱معدن داراي واحد بهداشت هستند
آمار مربوط به سال ۱۳۹۶نیز نشان میدهد که در میان ۵٫۳۵۳معدن در حال بهرهبرداري کشور، صرفاً ۷۶۱معدن داراي واحد بهداشت، ایمنی و محیط زیست هستند و با وجود رشد سالیانهاي که در تشکیل این واحدها ملاحظهمیشود، هنوز درصد قابل توجهی از معادن کشور فاقد این واحد هستند. نبود این واحدها علاوهبراینکه میتواند منجر به مشکلات فزاینده ایمنی در محیط کار شود، جامعبودن و قابل اعتمادبودن آمارهاي گزارش شده را با تشکیك مواجه می سازد.
به تفکیك حوزه معدنی،ارزیابی ها نشان می دهد معادن گروه «استخراج زغالسنگ خشك » و «استخراج سنگ آهن» باسرانه تعدادحادثه اتفاق افتاده درهر معدن حادثه دیده به ترتیب با ۲۰٫۴ و ۷ حادثه، جزء پرخطرترین فعالیت هاي معدنی قرار گرفته اند. همچنین طی ۶سال (۱۳۹۵ـ۱۳۹۰) سرانه تعداد حادثه اتفاق افتاده در هر معدن داراي حادثه از ۳٫۱ به ۵٫۱ حادثه افزایش داشته که بیانگر متوسط نرخ رشد سالیانه ۱۰٫۴ درصد است.
